Lộ trình tự học tiếng Anh từ trình độ “biết mà như không”

Đã từng học tiếng Anh nhưng không sử dụng được, phải làm sao?

Bài này khá dài ạ, dành cho những bạn cần nâng cao trình độ, giao tiếp được, đồng thời có thể thi Toeic, IELTS. Có thể bạn đã quyết tâm trở lại tiếng Anh nhiều lần nhưng rồi lại phải dừng. Đã từng học, thậm chí học nhiều năm, không hẳn là mất gốc không biết gì nhưng đã nhiều năm không sử dụng, hiện tại muốn thi chứng chỉ, muốn giao tiếp được nhưng không biết bắt đầu từ đâu và học thế nào cho hiệu quả.

Nếu ai hỏi làm sao để học tiếng Anh (đạt 935 Toeic, 6.5 Ielts, giao tiếp tốt chẳng hạn) từ MẤT GỐC thì thú thực là mình không biết. Vì mình không mất gốc. Thật thà mà nói thì mình được học tiếng Anh ở trường từ lớp 6, lên lớp 10 học chương trình tiếng Anh ba năm tức là quay lại từ đầu. Nên gốc thì mình có. Mình thuộc nhóm có từng học nhưng không sử dụng được. Tới hết đại học mình vẫn ở mức như vậy, Toeic khoảng 400-500, kỹ năng nghe đọc kém, nói viết coi như không có gì.

Hiện nay mình đỡ hơn nhiều lắm rồi. Toeic 935 (mới thi tháng 10/2025), Ielts 6.5 (thi từ 2020), giao tiếp được tiếng Anh khá ổn trong công việc hàng ngày vì đặc thù công việc thường phải làm việc với khách hàng, đối tác nước ngoài.

Trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ về cách mình tự học tiếng Anh để vượt qua cái ranh giới của sự “biết mà cũng như không”, có từng học nhưng không sử dụng được trong công việc, muốn ôn lại để sau đó theo đuổi chứng chỉ Toeic, Ielts nhưng mông lung mờ mịt. Tự học ở đây không có nghĩa không cần ai dạy, mà là mình chủ động nguồn học liệu, thời gian tiến độ học. Với người đã đi làm, vướng bận gia đình con cái, mình nghĩ việc có được lộ trình và cách thức để CHỦ ĐỘNG được việc học là yếu tố quan trọng nhất.

Đầu tiên, phải tin mình sẽ học được

Câu đầu tiên, cũng là suy nghĩ thường trực trong đầu rất nhiều người khi nhắc đến việc học tiếng Anh là:

• Cái gì cũng làm được, bảo học gì cũng học được, chỉ có tiếng Anh là bắt đầu bao nhiêu lần rồi lại bỏ;

• Sợ nói, không dám nói câu nào, người ta nói mình nghe cũng hơi hơi hiểu đó nhưng bảo mình trả lời thì chịu;

• Muốn học nhưng không biết bắt đầu từ đâu;

…

Có một câu chuyện thế này. Hồi lâu rồi mình xem một chương trình cho trẻ con trên tivi. Chú dẫn chương trình hỏi một bạn nhỏ đại ý là: “Lớn lên con muốn làm gì?”, bạn bảo: “Con sẽ làm bố”. Chú lại hỏi “con nghĩ làm bố có khó không?”. Bạn ấy nói: “con nghĩ là không, vì nhiều người làm rồi”.

Tiếng Anh cũng vậy thôi. Thật đó. Xuất sắc đỉnh cao chắc khó lắm và cần cả năng khiếu, nhưng tới mức dùng được, tạm ổn, đủ xài thì cứ học là sẽ được. Chỉ cần bạn không bỏ cuộc. Dù có khó tới mấy, bao nhiêu người đã học được mà, bạn cũng sẽ học được thôi.

Nhiều bạn hỏi mình về chuyện học tiếng Anh, rồi mình chưa trả lời xong đã bồi luôn “nhưng tớ không có năng khiếu”, “tớ không học được đâu”, “tớ hay nản lắm”… Vậy thì biết làm sao bây giờ? Tài liệu, cách học, phương pháp đều có thể tìm trên mạng hoặc hỏi kinh nghiệm ai đó, nhưng nếu chính bạn luôn có suy nghĩ trong đầu là mình không học được, việc này không khả thi, thì chắc chắn không hoàn thành nổi.

Cũng giống như làm bố làm mẹ thôi. Thời tuổi trẻ cứ nghĩ mình chẳng làm nổi, không biết làm sao mà xoay xở khi chẳng có kinh nghiệm gì, bao nhiêu vấn đề, thậm chí từ lúc chưa có gia đình đã bận rộn tối ngày thấy mình thiếu thời gian thì làm sao cáng đáng nổi gia đình. Nhưng rồi khi bước vào thử thách ấy, mỗi ngày đi qua chúng ta lại cứng cáp thêm một chút, và đều làm được.

Bạn đừng bỏ cuộc, là sẽ học được.

Nếu giờ bạn nhận được thông điệp: “Trong vòng 6 tháng phải giao tiếp được tiếng Anh và có Toeic 700, nếu không bạn sẽ thất nghiệp, tất cả các công ty đều không nhận bạn nữa”. Bạn nghĩ trong trường hợp ấy liệu bạn có học được không? Có, chắc chắn là có, vì không còn lựa chọn nào khác. Năng lực, sự chăm chỉ, quyết tâm… tất cả sẽ trỗi dậy giúp bạn chinh phục tiếng Anh.

Vấn đề là bạn cần tự đặt mình vào hoàn cảnh bắt buộc phải hành động trước khi cuộc đời và sự nghiệp thực sự đưa cho bạn thông điệp ấy.

Xây nền tảng tiếng Anh

Bạn đã học tiếng Anh thời phổ thông, biết những điều căn bản nhưng chưa được hệ thống lại, còn lủng nhiều điểm và không có thói quen, phản xạ do đã lâu không sử dụng hàng ngày. Mình cho rằng, chính sự hỗn độn này khiến chúng ta mất tự tin và hoảng hốt mỗi khi nghĩ tới tiếng Anh. Chúng ta không nhìn thấy cái tổng thể, cũng không biết mình đã biết gì và thiếu gì nên cho rằng mình không có gì hết, và vì thế, không biết phải bắt đầu từ đâu, học bao nhiêu là đủ, chọn sách nào, thầy cô nào, giáo trình nào.

Để rèn luyện được các kỹ năng, việc hệ thống lại kiến thức, bù đắp lại chỗ hổng trong nền tảng là việc quan trọng. Bạn có thể bỏ qua bước này nếu đã ở mức Toeic khoảng 500 điểm. Nếu thấp hơn hoặc từ khi học phổ thông chưa động lại tiếng Anh, mình nghĩ bạn nên bắt đầu từ bước xây nền.

Nền ở đây gồm hai phần chính: Ngữ pháp và từ vựng.

Tiếng Anh mênh mông, nhưng chúng mình cũng cần bắt đầu từ đâu đó. Để gom lại “cái đế” trước khi xây các tầng trên, hãy học lại ngữ pháp và từ vựng.

Mình gợi ý bạn hai cuốn sách để giải quyết vấn đề này:

Ngữ pháp: Bộ 2 cuốn Ngữ pháp tiếng Anh và Giải thích Ngữ pháp tiếng Anh của cô mai Lan Hương. Bạn không cần học hết các chủ điểm trong ngày, chỉ cần khoảng 40-50% đầu mục đầu tiên là những chủ điểm nền tảng rồi. Sau này có thể trở lại học tiếp sau.

Từ vựng: Cuốn 600 Essential words for the Toeic test của Barron’s. Từ được chia thành từng nhóm (50 nhóm), có giải nghĩa, ví dụ, bài tập.

Nếu bạn đều đặn mỗi ngày học một chủ điểm ngữ pháp và một nhóm 12 từ vựng, bạn sẽ hoàn thành quá trình xây lại nền cơ bản này trong khoảng hai tháng. Tất nhiên sau này bạn sẽ còn phải quay lại bổi đắp rất nhiều, nhưng đó là đủ để tạo nên một “cái đế” cho bạn đi tiếp, rèn luyện các kỹ năng cụ thể.

Rèn luyện nâng cấp 4 kỹ năng

Việc tập trung rèn luyện kỹ năng nào phụ thuộc nhu cầu của bạn. Nhưng theo kinh nghiệm của mình, để sử dụng tiếng Anh bền vững và hiệu quả trong công việc, đồng thời tạo ra lợi thế khi cần chuyển việc, cần hai mục tiêu đồng thời:

• Giao tiếp được;

• Có chứng chỉ (Toeic hoặc Ielts).

Trong bốn kỹ năng nghe nói đọc viết, hai kỹ năng “đầu vào” là nghe và đọc, hai kỹ năng “đầu ra” là viết và nói. Khi thi, kỹ năng viết thường khó nhất. Nhưng trong công việc thực tế, mình thấy đây là kỹ năng bạn có thể để lại sau vì trong công việc nội dung email thường đơn giản, lặp lại, không học thuật. Vì vậy, hãy tập trung vào nghe, nói, đọc. Mình sẽ không đưa ra nhiều gợi ý mà chỉ chọn ra rất ít học liệu cho mỗi kỹ năng để bạn có thể bắt đầu ngay mà không bị rối.

• Kỹ năng đọc

Phải đọc hàng ngày. Lưu ý sử dụng học liệu phù hợp với trình độ, tránh việc quá khó khiến bạn nản hoặc quá dễ nên chậm tiến bộ. Bạn sẽ ngập lụt trong từ mới, học trước quên sau, đọc mãi không hiểu. Nhưng cứ tiếp tục.

Mình gợi ý bạn đọc hàng ngày ở trang Engoo, mục Daily News. Đây là trang cô giáo người Mỹ của mình trước đây đã giới thiệu. Trang này hay ở chỗ có phân chia theo từng trình độ, tin tức cập nhật hàng ngày về nhiều chủ đề, thời lượng ngắn và có thể tận dụng để luyện nghe, nói luôn. https://engoo.com/app/daily-news

• Kỹ năng nghe

Phải nghe hàng ngày. Ở trang Engoo mình giới thiệu phía trên có cả giọng đọc của người bản xứ cho từng bài, bạn hãy tận dụng, nghe và nhắc lại là luyện được kỹ năng phát âm luôn.

Bên cạnh đó, hãy xem vlog, cứ bật phụ đề cho đỡ căng thẳng. Chăm hơn nữa thì bạn nghe chép chính tả, tuy hơi cực nhưng đảm bảo tiến bộ “thần sầu”, có nhiều nguồn, mình gợi ý bạn trang https://dailydictation.com/exercises vì có chia theo trình độ nên rất hiệu quả.

• Kỹ năng nói

Lại một lần nữa, phải nói hàng ngày. Nói nhăng nói cuội cũng được, đọc theo người ta cũng được, chỉ cần bạn phát âm ra miệng. Ba cách mình thường dùng là:

• Đọc theo bài người bản xứ đọc trên Engoo;

• Tự nói chuyện “chém gió” khi đi xe trên đường, đeo khẩu trang nên không ai biết mình đang lảm nhảm điều gì;

• Bật điện thoại quay hình, mỗi ngày vài phút nói về cái gì cũng được, việc đã làm trong ngày, một bộ phim đã xem… Sau đó tự đăng lên Youtube ở chế độ riêng tư. Mình từng có một thử thách 100 ngày ghi hình như vậy, và mình tiến bộ thật.

Tóm lại, cả ba kỹ năng đều cần thực hiện hàng ngày. Nếu bạn muốn tiến bộ nhanh, hãy dùng nghe chép chính tả, luyện nói ghi hình; nếu chủ động học từ từ, bạn vẫn cần rèn luyện hàng ngày như chỉ sử dụng Engoo thôi là được. Mỗi bài Engoo, bạn học được 3-5 từ mới, nghe người bản xứ đọc để luyện nghe, đọc và trả lời câu hỏi để luyện kỹ năng đọc, đọc theo và ghi âm để luyện phát âm.

Luyện thi TOEIC

Lần đầu mình ôn thi Toeic là khoảng năm 2014, sau khi ra trường vài năm do công ty lúc ấy bắt buộc thi. Mình ôn vài tháng và được khoảng hơn 600 điểm. Sau đó cứ vài năm mình sẽ thi lại, lần gần nhất là cách đây một năm, mình được 880 điểm. Gần đây nhất, tháng 10/2025, mình được 935 điểm (470 điểm kỹ năng đọc, 465 kỹ năng nghe).

Kinh nghiệm ôn thi Toeic của mình là làm đề, chữa thật kỹ, nghe đi nghe lại, tra từng từ. Đừng tin việc chỉ cần hiểu ý chính vì cách đó sẽ giúp bạn nâng từ 300-400 lên khoảng 600, nhưng để đạt được 700-800 và cao hơn, bạn cần hiểu thực sự nội dung bài nói tới từng từ.

Khi luyện thi Toeic, mình chủ yếu sử dụng đề ETS các năm. Bạn có thể tìm kiếm trên mạng sẽ thấy cả file và trang luyện online. Bên cạnh đó, có nhiều bộ đề khác nhưng tạm thời mình sẽ không đề cập ở đây để tránh gây loãng. Bạn cứ tập trung làm đề ETS và lùi dần, từ năm gần nhất. Như năm nay trươc khi thi mình luyện đề ETS 2024, ETS 2023.

Luyện thi IELTS

Để tăng được 0.5 điểm ở một kỹ năng nào đó trong Ielts đòi hỏi rất nhiều thời gian, công sức và phải vượt qua sự nản lòng.

Khi luyện Ielts, mình trung thành với bộ đề Cambrigde, cứ làm lùi dần từ bộ mới nhận. Hiện đã xuất bản bộ số 20.

Để bổ trợ, mình gợi ý bạn sử dụng các tài liệu rất chất lượng sau đây của thầy Đinh Thắng. Hoàn toàn miễn phí nhưng chứa đựng rất nhiều chất xám. Bộ sách của thầy hỗ trợ mình trong quá trình luyện kỹ năng đọc và viết. Bạn có thể tham gia nhóm của thầy (A&M English) để có thông tin download tài liệu (miễn phí nha).

Mình đã học theo sách thầy và được 8.0 Reading hồi năm 2020. Năm nay mình vừa khởi động lại việc học Ielts, bộ của thầy đã cập nhật tiếp và vẫn miễn phí. Writing cũng học theo sách miễn phí của thầy. Listening mình chỉ luyện theo bộ Cambridge. Còn kỹ năng nói mình chủ yếu lấy từ việc luyện tập hàng ngày, không chủ đích luyện đề IELTS.

—

Trên đây là kinh nghiệm của mình để học, luyện kỹ năng và luyện thi tiếng Anh từ trình độ lỡ cỡ. Đây là một chủ đề lớn và chắc chắn mình sẽ còn mở rộng chi tiết hơn trong các bài viết khác sau này.

Nếu bạn quan tâm có thể đọc thêm các bài mình đã từng viết:

Cách mình luyện kỹ năng nghe-đọc.

Cách mình luyện kỹ năng nói.

Sử dụng TED Talk để học.