Mini-posts: Xây dựng sự nghiệp bền vững
Ba trụ cột để bền vững; Kỹ năng giao tiếp; Kỹ năng phản biện...
Bài viết hôm nay mình xin dành để trích lại các bài viết ngắn mình đã viết trên các kênh mạng xã hội, có tính chất kết nối với nhau xung quanh chủ đề: Xây dựng sự nghiệp bền vững.
3 TRỤ CỘT ĐỂ PHÁT TRIỂN SỰ NGHIỆP BỀN VỮNG.
Cần rất nhiều thứ để xây dựng sự nghiệp, nhất là với những người đi làm ở các doanh nghiệp hiện tại, hay mọi người thường dùng từ “bán mình cho tư bản”. Nhưng để tổng kết lại thì có 3 cột trụ như thế này để chúng ta dễ hình dung và khớp được với đại đa số các ngành:
1. Chuyên môn: Bao gồm cả kiến thức và kinh nghiệm thực tế.
2. Kỹ năng nền tảng: Giao tiếp, thương lượng đàm phán, làm việc nhóm, phản biện, trình bày, thuyết phục, lãnh đạo, duy trì động lực, kiên trì bền bỉ, tự học, tư duy logic...
3. Ngoại ngữ.
Những người có độ phát triển nghề nghiệp tốt nhất và bền vững, thường là người chú trọng cả 3 cột trụ trên. Đây cũng là kim chỉ nam tốt để bạn soi chiếu xem phần nào của mình đang ổn, phần nào đang “đuối” để tìm cách cải thiện.
Về chuyên môn, hãy cố gắng học sâu, làm nhiều, để thông thạo chuyên môn công việc mình đang làm, kể cả đôi khi đó không phải ngành bạn được đào tạo ở trường đại học. Nếu đã vì cơ duyên nào đó mà bạn làm ngành này, hãy tìm hiểu mọi thứ thật kỹ, thật sâu, và tận dụng các cơ hội để trải nghiệm tích lũy càng nhiều kinh nghiệm càng tốt. Số năm thâm niên không nói lên nhiều điều nếu chúng ta chỉ làm công việc lặp đi lặp lại. Sự tiến bộ không đến từ vùng thoải mái trong thời gian dài. Thoải mái quá trong hiện tại, có thể khiến bạn tụt lùi và bất lợi trong tương lai.
Về ngoại ngữ, càng giỏi càng tốt. Chí ít là tiếng Anh, tốt hơn nữa là có ngoại ngữ thứ hai. Bạn đặt mục tiêu nào cũng được, giao tiếp trôi chảy, thi Toeic 900, Ielts 7.0... Miễn là học. Mỗi ngày tiến bộ một ít, nhưng rồi bạn sẽ có những cơ hội để sử dụng nó trong công việc. Cùng một tính chất chuyên môn, người có ngoại ngữ lợi thế hơn nhiều, nhiều cơ hội hơn và lương cao hơn, khó bị thay thế hơn. Học ngoại ngữ chưa bao giờ là dễ, nhưng chúng ta không cần xuất sắc, cứ dùng được đã là tốt rồi.
Khía cạnh cần thiết nhưng thường bị đánh giá quá thấp (coi là không quan trọng), hoặc quá cao (chỉ người có kỹ năng A, B, C gì đó mới phát triển được sự nghiệp) chính là phần KỸ NĂNG CƠ BẢN. Gọi là cơ bản vì ngành nào cũng cần. AI càng phổ biến, các kỹ năng mang tính con người này càng giá trị. Mà thật ra chưa cần tới thời kỳ AI, bạn cũng thấy rõ ràng người có các kỹ năng này sẽ có kết quả làm việc thường tốt hơn, các mối quan hệ công sở thoải mái hơn, và được ghi nhận vượt trội hơn từ lãnh đạo. Các kỹ năng này như chất kết dính, không có chúng, bạn không có phương tiện để thể hiện chuyên môn và ngoại ngữ của mình để có được các sản phẩm công việc tốt.
Các tranh luận trên mạng nghe rất “giật gân” kiểu:
- Bạn sẽ đánh mất công việc nếu thiếu...
- Có chuyên môn tốt cũng vô ích nếu...
- Top 3 ngành sẽ kiếm bộn tiền trong năm...
- Học gì để không bị AI lấy mất công việc...
- Hãy học tiếng Anh ngay nếu không muốn...
Tất cả, mình thấy đều rất phiến diện. Sự nghiệp của một người, trong một ngành cụ thể, không “lên voi” hoặc “xuống chó” do có hoặc không có MỘT ĐIỀU GÌ ĐÓ. Chúng ta cần tổng hòa của cả ba yếu tố trên.
Vì thế, bạn hãy rà soát ba cột trụ của mình, xem phần nào đã tốt, phần nào đang đuối hơn các phần còn lại thì tìm cách bồi đắp nó thêm. Chuyên môn đã vững, kỹ năng nền tảng đã tốt, vậy hãy tập trung học ngoại ngữ. Chuyên môn chưa vững, vậy hãy học nhiều, làm nhiều để đi tới mức độ cao hơn càng nhanh càng tốt. Chuyên môn có, ngoại ngữ có, nhưng công việc vẫn không ổn, vậy rất có thể kỹ năng nền tảng của bạn đang là vấn đề.
Nói riêng về phần kỹ năng, cách đây vài năm mình đã đọc một báo cáo của McKinsey (mình để ở comment), và vì đó là những KỸ NĂNG CƠ BẢN, nên tới hiện tại mình thấy báo cáo đó vẫn còn nguyên giá trị, bạn có thể tham khảo tại đây.
—
BỨC THƯ GỬI NHỮNG NGƯỜI MẸ ĐI LÀM.
Bé nhà mình bị ốm, mấy hôm vừa rồi phải nhập viện Nhi TW. Thời gian ở bên cạnh con, mình mặc dù mệt, nhưng trộm vía vì con cũng không gặp vấn đề gì nghiêm trọng, phần vì nghỉ làm và ở bên con suốt cũng là một trải nghiệm mình trân trọng nên mình cảm thấy muốn viết những dòng này.
Gửi mình của quá khứ, gửi những người hiện tại đang vừa làm mẹ vừa đi làm, và gửi những em gái mà một ngày nào đó trong tương lai cũng sẽ làm mẹ - những người dường như luôn chênh vênh giữa câu hỏi: Chọn sự nghiệp hay gia đình? Làm sao để cân bằng công việc và cuộc sống riêng?
Bản thân mình đã từng ở những công ty mà ngày phép là của mình nhưng xin nghỉ cảm giác như tội đồ, cũng từng vừa ôm con vừa ngủ gật lúc con sốt, từng đặt con ngủ sớm để đi học mà lòng áy náy khôn tả vì không biết mình làm thế này có phải quá vô tâm và vô cảm hay không...
Mình đi làm mười bốn năm, từ nhân viên cấp thấp nhất cho tới bây giờ khi làm quản lý bộ phận hơn ba mươi người. Mình có thể còn rất nhiều thiếu sót, nhiều năng lực kinh nghiệm còn phải học hỏi nhiều, nhưng điều mà mình luôn tâm niệm cần làm và đã luôn làm được, là TỰ ĐỘNG PHÊ DUYỆT NGHỈ PHÉP KHI NHÂN VIÊN XIN NGHỈ, còn phép là còn nghỉ, đó là quyền của họ; và LUÔN THOẢI MÁI KHI NHÂN VIÊN NỮ XIN ĐI MUỘN VỀ SỚM VÌ CON ỐM, vì mình hiểu họ vất vả hơn ai hết. Nếu nhân viên của mình vô tổ chức, họ sớm muộn cũng bị đào thải chứ không cần mình chặt chẽ gì mấy ngày nghỉ phép. Ngược lại, nếu nhân viên của mình nghiêm túc chăm chỉ, vậy mình càng không có lý do gì khó dễ họ khi họ muốn nghỉ phép.
Lý do cuối cùng là: Ai cũng có lúc mệt, có việc gia đình, có khi con ốm. Mình đã trải qua tất cả, và mình không muốn nhân viên của mình cảm thấy ngại ngần khó khăn khi nghĩ “làm sao để xin nghỉ đây” khi con ốm hoặc bản thân họ mệt.
Và đây là những gì mình muốn nói với những người phụ nữ, những người mẹ đi làm, những bạn gái rồi sẽ trở thành mẹ một ngày nào đó:
- Không có sự cân bằng hoàn hảo, cuộc sống luôn giống như tung hứng. Tại mỗi thời điểm cụ thể, luôn có điều cần phải ưu tiên nhất và mạnh dạn tạm bỏ qua một vài khía cạnh. Tuy vậy, gia đình hãy luôn là ưu tiên.
- Hãy học tập, phấn đấu công việc nghiêm túc để sau này ba mẹ già, con cái nhỏ, khi cần có thể rút tiền từ túi mình để dành cho họ những điều tốt nhất mà không phải nhìn sắc mặt của ai khác.
- Với bạn, sức khỏe của con cái là điều quan trọng nhất. Nên với bố mẹ bạn, sức khỏe của bạn cũng là điều quan trọng nhất. Hãy trân trọng bản thân.
- Đi làm, chỗ nào sếp hoặc văn hóa khó khăn không cho bạn nghỉ phép, nhất là khi con cái hoặc người thân ốm, hoặc chính bạn ốm, hãy âm thầm cập nhật CV và tìm bến đỗ khác.
- Mỗi ngày làm việc, hãy tận tâm, chân thành, hết sức mình. Điều đó giúp vun đắp “vốn niềm tin” cho bạn với những người xung quanh. Điều này rất quan trọng để bạn cân bằng cuộc sống, công việc, và được nhiều người hỗ trợ khi cần nghỉ ngơi chẳng hạn.
Mong là tất cả chúng ta và con cái chúng ta đều sẽ khỏe mạnh. Không gì mệt bằng con ốm. Cố gắng lên nhé những người phụ nữ vừa làm mẹ vừa đi làm!
—
TƯ DUY PHẢN BIỆN.
Chúng ta học hỏi qua quá trình (1) Tiếp nhận thông tin - (2) Đặt câu hỏi về những nghi ngờ - (3) Chắt lọc và biến thông tin thành tri thức của mình.
Tuy nhiên, một vấn đề thường gặp là chúng ta chỉ dừng ở bước 1: Tiếp nhận thông tin từ đâu đó, từ ai đó, bỏ qua bước số 2, thậm chí bỏ qua cả bước số 3, và để thông tin, quan điểm của người khác yên vị luôn trong đầu mình. Mặc định tin rằng những điều đó là đúng.
Câu hỏi cấp bách đối với chúng ta là: Vậy làm sao để rèn luyện được tư duy phản biện? Làm sao khi nghe ai đó nói, đọc điều ai đó viết (bao gồm cả bài viết này của mình), bạn có thể xác định được các câu hỏi cần đặt ra trước khi tin tưởng và biến nó thành tri thức của mình?
Đây là một số yếu tố:
1. CÁCH GIẢI THÍCH HỢP LÝ NHẤT SẼ RẤT ĐƠN GIẢN, DỄ HIỂU VỚI SỐ ĐÔNG
Đừng tin những điều phức tạp, diễn giải lòng vòng. Người càng hiểu rõ vấn đề đến cốt lõi càng có khả năng giải thích mọi thứ cực kỳ đơn giản. Người vẫn đang nói phức tạp nghĩa là bản thân họ vẫn chưa hiểu đến tận chân vấn đề. Nếu bạn thấy thông tin mình nhận được quá phức tạp để hiểu, hãy hỏi lại để được cung cấp thông điệp đơn giản hơn.
Ví dụ như đây là một vài câu hỏi mình thường sử dụng khi đứng trước tình huống tiếp nhận thông tin từ người khác mà mình thấy không ổn:
- Thế tóm lại vấn đề cần giải quyết ở đây là gì?
- Video/bài viết này cuối cùng muốn truyền tải điều gì vậy, ngắn gọn?
- Người nói căn cứ vào đâu để đưa ra ý kiến/thông điệp/thông tin này?
...
Thầy cô giỏi không phải người nói tràng giang về những điều phức tạp, mà là người vẫn giúp học trò hiểu và giải được bài bằng những tư duy và cách giải thích đơn giản.
2. MỘT LÝ THUYẾT/QUAN ĐIỂM KHÔNG THỂ COI LÀ ĐÚNG NẾU KHÔNG CÓ CÁCH NÀO CHỨNG MINH CÓ TRƯỜNG HỢP SAI
Đây là quan điểm của Karl Popper. Theo đó, một lý thuyết tốt phải có yếu tố rủi ro, cụ thể là, nó phải có khả năng bị chứng minh là sai trong những điều kiện xác định.
Đây là lý do đôi khi nghe ai đó đưa ra kết luận, quan điểm, lý thuyết nào đó, mình sẽ hỏi lại (hoặc tự hỏi): Khi nào thì điều này không đúng? Nếu người đó trả lời được câu này, lý thuyết đó mới có khả năng thuyết phục.
Ví dụ: Khi mình dạy về quản lý dự án, một dự án thường chia thành 5 giai đoạn: Khởi tạo - Lập kế hoạch - Thực hiện - Giám sát - Kết thúc. Mình cần cùng lúc đưa ra thông tin bổ trợ: Dự án loại nào phù hợp với cách chia 5 giai đoạn này? Dự án nào là không phù hợp (trường hợp sai)?
Hoặc khi đọc lời khuyên kiểu: Phải gây dựng mối quan hệ nơi công sở, “đừng bao giờ đi ăn một mình”, phải học cách dùng AI để làm báo cáo... Điều rất quan trọng là bạn cần xem người nói có trả lời được câu hỏi: Vậy khi nào những điều trên không đúng?
3. CĂN CỨ, CĂN CỨ, CĂN CỨ
Cá nhân mình luôn quan tâm đến căn cứ, nền tảng đằng sau của mỗi thông điệp ai đó nói ra, ví dụ như:
- Nền tảng kiến thức họ có? Họ được đào tạo ở đâu, cấp độ nào về vấn đề này? Sở dĩ như vậy vì kiến thức học thuật rất quan trọng, nó bao gồm các mô hình tư duy, nghiên cứu khoa học, thống kê, xác suất... Không có các nền tảng này, cũng được thôi, nhưng với mình là không đáng tin lắm, hoặc thông tin chỉ dùng để tham khảo.
- Họ có kinh nghiệm trong lĩnh vực này ở mức nào? Hay nói cách khác, giới hạn vòng tròn năng lực của họ trong lĩnh vực này là tới đâu? Không ai có thể hiểu rõ một chuyên môn nếu chỉ mới làm vài tháng, chưa từng trải qua những thử thách. Người ta cần ít nhất vài năm và rất nhiều lần thất bại. Không có kinh nghiệm thực tế, mọi điều nói ra đều chỉ là lý thuyết suông, mà lý thuyết cũng không phải lý thuyết đã được kiểm chứng từ các nghiên cứu và thống kê học thuật, nên nói chung là không có ý nghĩa.
- Đừng tin vào người muốn dạy bạn điều gì đó với tư duy “chỉ cần đọc trước một chương sách là dạy được”. Đó gọi là chia sẻ, mà đã thuần túy chia sẻ thì cần minh bạch về điều đó, không được gieo vào người khác suy nghĩ rằng người nói đang hiểu rất rõ vấn đề và đang cố gắng dạy người khác một điều gì đúng đắn. Chia sẻ là tốt, nhưng chia sẻ là chia sẻ, không phải dạy. Và nếu bạn là người đọc, hãy đọc những chia sẻ ấy đúng với tâm thế của người được chia sẻ về suy nghĩ của người khác chứ đừng tin vội.
Một bộ sách mình thấy rất giá trị có thể giúp bồi đắp tư duy phản biện bằng cách cung cấp cho người đọc những mô hình tư duy cốt lõi nhất của thế giới, rất đơn giản và căn bản nhưng lại ứng dụng được trong nhiều khía cạnh cuộc sống là bộ NHỮNG MÔ HÌNH TƯ DUY VĨ ĐẠI của tác giả Shane Parrish (cũng là tác giải blog nổi tiếng Farnam Stress).
Bạn quan tâm có thể tìm thử nhé. Mình thấy bản dịch tiếng Việt cũng khá ổn ạ.
—
NÊN LÀM GÌ NẾU MUỐN CHUYỂN ĐỔI CÔNG VIỆC?
Một “điểm đau chung” của khá nhiều bạn, nhiều anh chị mình đã tiếp xúc đâu đó ở lứa tuổi trên dưới 30 là khi muốn chuyển đổi công việc, lại không biết bắt đầu từ đâu. Nếu hỏi cụ thể về công việc đang làm, mọi người sẽ mô tả rất chi tiết, và thường là làm rất nhiều thứ. Nhưng nếu hỏi “việc đó tương ứng vị trí nào trong thị trường lao động” thì lại thành khó trả lời.
Vì thế, muốn chuyển việc nhưng lên các trang tuyển dụng không biết phải tìm kiếm từ khóa vị trí, chức danh là gì.
Vấn đề ở đây là khi chúng ta làm lâu ở một công ty nào đó, sẽ bị cuốn vào guồng công việc công ty đó tự định nghĩa ra cho vị trí đó. Nhất là các công ty nhỏ, nơi một người làm rất nhiều việc chứ không chuyên môn hóa, hoặc các công ty có cách vận hành thừa hưởng từ nhiều năm trước nên quy trình và phân chia chức danh không khớp với thị trường chung.
Điều này dẫn tới nếu cứ làm ở đó thì ổn, nhưng nếu muốn ra ngoài là không biết mình có thể làm công việc gì ở ngoài kia và làm sao để tìm được việc.
Trong trường hợp này, mình gợi ý bạn thực hiện các bước như dưới đây để bắt đầu:
Bước 1: Đọc cuốn sách “Kỹ năng đi trước đam mê” của tác giả Cal Newport. Cái tên nghe hơi self help nhưng thực ra không phải, tác giả viết với rất nhiều căn cứ khoa học, thống kê, phân tích. Cuốn này cho bạn gợi ý về việc làm sao tận dụng kỹ năng đang có.
Bước 2: Ngồi lại, tự tổng hợp kinh nghiệm kiến thức của mình từ trước tới giờ, chọn ra các từ khóa liên quan nhất và có vẻ mình hiểu nhất hoặc có kinh nghiệm nhất. Đừng nên nghĩ tới việc bắt đầu một ngành, một chuyên môn nào đó mới tinh từ đầu bởi vì nếu cùng bước về từ số 0, bạn rất khó cạnh tranh với các bạn trẻ hơn mình cả chục tuổi. Bạn cần tận dụng tối đa kinh nghiệm mình có.
Bước 3: Lên mạng, nghiên cứu các tin tuyển dụng, báo cáo nhân lực theo các từ khóa bạn tìm được ở bước 2. Từ đó xác định vài vị trí công việc có vẻ gần với kiến thức bằng cấp kinh nghiệm của bạn nhất. Lưu ý đừng bỏ qua lợi thế về ngoại ngữ nếu bạn có. Cũng cần xác định tinh thần là bạn không tìm thấy việc nào khớp hoàn toàn với những gì bạn có đâu, nhưng với khoảng trống không quá lớn, bạn hoàn toàn có thể tìm cách lấp đầy bằng các khóa học ngắn, chứng chỉ chuyên môn...
Đầu ra của 3 bước này là bạn hiểu rõ mình có gì, và thị trường gọi những kỹ năng kinh nghiệm của bạn với cái tên là gì. Bạn không thể vì trồng được quả quýt mà cứ vậy đi rao tôi bán quýt trong khi thị trường gọi nó là quả cam được. Cần học cách nói đúng ngôn ngữ của nhà tuyển dụng, của thị trường lao động.
Từ đó, bạn viết một bản CV mới, vẫn là bản thân mình nhưng rút tỉa được những gì mình có và viết với ngôn ngữ phù hợp thị hiếu của thị trường. Đẩy lên TOPCV, đánh dấu đang tìm việc để những người tuyển dụng có thể tìm kiếm thấy CV của bạn theo từ khóa. Vào Linkedin, tìm kiếm và tiếp cận những người làm nhân sự trong lĩnh vực bạn tìm, chủ động gửi CV cho họ.
Các trang công việc mình thấy chất lượng là Vietnamworks và Linkedins, ngoài ra còn có một số trang khác nhưng cứ mày mò hai trang này là có nhiều lắm rồi, ít nhất để hiệu thị trường hơn và hiểu mình đang ở đâu trong thị trường đó.
—
KỸ NĂNG LÕI CỦA MỌI KỸ NĂNG: GIAO TIẾP.
Khi đã trải qua mười mấy năm làm quản lý dự án, và sau đó là “quản lý phòng quản lý dự án”, mình nhận thấy rằng, để giải quyết được (hoặc làm hỏng luôn) một điều gì đó nơi công sở, nguyên nhân và giải pháp chủ yếu vẫn là giao tiếp.
Giao tiếp giữa các thành viên trong đội nhóm, trong ngoài phòng ban, cấp trên và cấp dưới, đồng nghiệp, khách hàng... Các vấn đề đều phát sinh từ việc giao tiếp không tốt, không minh bạch thông suốt, không có thái độ phù hợp...
Nghe và trả lời, trao đổi, gửi email, nhắn tin, gọi điện... Đó đều là những việc ai cũng làm và ai cũng làm được. Nhưng hiệu quả hay không lại nằm ở những điều rất nhỏ nhưng tạo ra khác biệt.
Những cái “trục” quan trọng nhất của giao tiếp theo trải nghiệm của mình:
1. CHÂN THÀNH
Bạn không cần quý mến tất cả mọi người, nhưng hãy chân thành. Mình có niềm tin mạnh mẽ là, con người rất giỏi cảm nhận người đối diện có đang chân thành với mình không.
Đừng nghĩ mấy câu ngọt ngào kiểu “dẻo mồm”, “khéo léo” mà qua mắt được người khác. Có thể họ cũng không biết tại sao đâu, nhưng bằng bản năng, họ sẽ cảm nhận được ai đang nói thật với họ, và ai đang chỉ nói để “lươn lẹo”.
Sự chân thành còn nằm ở chỗ, đặt mình vào vị trí của người kia để diễn giải vấn đề. Ai cũng có cái khó của mình, dù cùng chung mục tiêu của Công ty, nhưng mỗi vị trí có điều cần phải bảo vệ khác nhau. Hãy đặt mình vào vị trí của người khác, có thể bạn sẽ tự diễn giải được rất nhiều phản ứng từ họ, để thấu hiểu, và để biết rằng họ dù đang xung đột với bạn, họ cũng chỉ đang làm việc của họ thôi.
2. ĐỪNG CHO RẰNG MÌNH GIỎI VÀ... KHÔN HƠN NGƯỜI
Đi làm, bạn không biết được người đang làm việc cùng hoặc đang nói chuyện cùng, hoặc thậm chí đang cãi nhau với họ, họ là ai đâu.
Những người hay nói “cái này tôi không rành”, có thể là người biết sâu hiểu rộng nhất. Người hay nói “cảm ơn” và “xin lỗi”, có thể là người xứng đáng được xin lỗi và cảm ơn nhiều nhất. Người trông rất giản dị bình thường, có thể lại là cả một kho vốn sống.
Những điều bạn không biết, không có nghĩa là nó không tồn tại. Thách thức lớn nhất trong cuộc sống là “Không biết điều mà mình không biết”. Vì thế, hãy thực lòng tôn trọng tất cả mọi người, hạ thấp cái tôi của mình xuống để có thể quan sát và học hỏi nhiều hơn.
3. 90% THÔNG ĐIỆP NẰM NGOÀI LỜI NÓI
Cùng một câu nói, dù chỉ thêm bớt một từ cũng làm thay đổi ngữ khí. Một nụ cười đúng lúc, âm điệu lời nói, độ cao thấp của giọng, độ nhanh chậm khi nhả từng từ... và rất nhiều những biểu hiện trong ngôn ngữ cơ thể, tất cả mới tạo thành thông điệp hoàn chỉnh.
Lời nói có thể được chau chuốt đẽo gọt hoặc mộc mạc đơn giản, nhưng cái không khí bạn tạo ra trong giao tiếp mới khiến cuộc đối thoại hiệu quả hay không và ấn tượng của người đối diện với bạn là tốt hay xấu. Mà cái không khí ấy lại toát ra từ tận những suy nghĩ sâu trong đầu, chứ không phải lời nói thốt ra. Bạn có tôn trọng họ không? Lời bạn nói ra có đang nghĩ một đằng nói một nẻo không? Bạn có thực sự để tâm và cởi mở trong cuộc trao đổi này không?
Họ sẽ nhận ra, bằng 90% thông điệp nằm ngoài lời nói.
Giao tiếp là một kỹ năng quan trọng, thậm chí quan trọng bậc nhất trong cả công việc và cuộc sống. Nó có thể tác động tích cực khiến chúng ta làm tốt công việc, hoặc cũng có thể là nguyên nhân của rất nhiều rắc rối.
Đến cuối cùng, phần lớn vấn đề thường gặp trong môi trường công sở đều có liên kết tới hình thức hoặc cách thức giao tiếp không phù hợp. Nhưng tin vui là, hầu hết những vấn đề đó lại cũng thể được giải quyết bằng giao tiếp.
—
CHẤP NHẬN SỰ THAY ĐỔI CỦA THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG.
Có lẽ chưa bao giờ, “một công việc”, “một chuyên môn”, “một vị trí” lại trở nên không chắc chắn đến như vậy trong thị trường lao động.
Mình không phải người quá nhanh nhạy với những công nghệ mới, chủ yếu vì mình ngại tìm hiểu, ngại áp dụng, và vì mình có xu hướng thích những thứ rất cũ, rất căn bản.
Bộ phận của mình là phòng quản lý dự án của một công ty công nghệ, mỗi năm quản trị khoảng gần 1000 dự án lớn nhỏ, tổng nhân sự hơn 30 người. Và chúng mình, vì làm chủ yếu về quản trị, nên việc áp dụng công nghệ mới thực ra không phải vấn đề cấp thiết, không “sát sườn” nhưng các bộ phận khác liên quan phát triển sản phẩm, xây dựng hệ thống phần mềm...
Nhưng rồi chúng mình cũng không thể và không được đứng ngoài cuộc. Sử dụng AI để tối ưu năng suất, tận dụng hiệu quả nhân lực, nâng cao chất lượng quản trị trở thành điều hiển nhiên phải làm. Không phải ở mức độ nhỏ lẻ của từng cá nhân, mà được hoạch định ở phạm vi tổ chức. Đơn giản, vì hiểu và sử dụng công cụ AI đã và sẽ trở thành một kỹ năng cần thiết và hiển nhiên như Word, Excel vậy.
Công nghệ mới sẽ giúp ích công việc, nhưng nó cũng làm lộ ra những vị trí vốn có đóng góp không hẳn ít, có thể vẫn đóng góp nhiều đó, nhưng giờ AI đã thay thế được nhiều phần. Điều này sẽ dẫn đến chỉ 2 hướng: hoặc nhân lực cần nâng cao năng lực bản thân đặc biệt là các kỹ năng AI không thể thay thế, hoặc đơn vị rồi sẽ cần tối ưu và cho nghỉ việc.
Đây là sự thật, nếu nhìn vào xu hướng ngành công nghệ nói riêng và cả thị trường lao động nói chung chúng ta đều nhìn thấy. Và mình tin, xu hướng này có lẽ còn mạnh mẽ hơn thế trong 1-2 năm tới.
Vấn đề là, AI chỉ là một trong số rất nhiều khía cạnh đang làm biến đổi cách người ta đi làm và định hình sự nghiệp. Sự biến đổi nhanh của các ngành nghề, yêu cầu từ khách hàng càng ngày càng khó, chất lượng của mọi thứ được kỳ vọng phải cao lên, thế hệ trẻ như GenZ đã dần chiếm lĩnh. Tất cả những điều này khiến nhiều người, ở nhiều chuyên môn và vị trí trở nên bất an hơn bao giờ hết.
Một con đường sự nghiệp được xác định sẵn từ tuổi 20, một công việc đều đều ngày qua ngày suốt hàng chục năm, một bộ kỹ năng tưởng chừng đã đủ, tất cả đều trở nên... rất có thể là không đủ.
Nhưng, trước khi cố gắng tìm ra câu trả lời cho câu hỏi “Vậy giờ phải làm thế nào?”, điều đầu tiên cần làm, mình nghĩ là cần thuyết phục bản thân chấp nhận xu hướng, chấp nhận thực tế rằng tình hình là như vậy đó, không thể tránh khỏi.
Chấp nhận đã, rồi tính cách sau. Bởi nỗi lo lắng được gieo rắc thực ra chỉ là một nửa vấn đề, nửa còn lại là rất nhiều cơ hội mới. Không có gì mãi mãi, sự thay đổi là tất yếu.
Không thể chống lại sự thay đổi. Vì thế, bản thân chúng ta và những gì chúng ta sẽ làm, sẽ học, sẽ nỗ lực, chính là câu trả lời.
—
Thỉnh thoảng, mình sẽ gom lại một số bài viết ngắn xoay quanh một chủ đề nào đó như thế này để đăng trên blog In Metime. Phần vì dù mình viết ở đâu, dài hay ngắn, các thông điệp vẫn luôn nhất quán vậy thôi, mình vẫn là mình. Phần vì mình muốn lưu giữ lại tất cả để bạn nào muốn đọc lại hoặc tra cứu sẽ tiện hơn, viết trên mạng xã hội rất nhanh bị trôi.
Cảm ơn bạn,
Tố Uyên.
P/s: Nếu bạn quan tâm đến chủ đề phát triển kỹ năng và sự nghiệp, mình đã viết khá nhiều bài ở link này ạ. Mình mong chúng sẽ hữu ích nếu bạn đang trong giai đoạn muốn tìm hiểu và xây dựng nền tảng vững chắc trong công việc.