Làm sao để đọc được nhiều sách hơn?
Mỗi tuần một cuốn sách. Một năm là 52 cuốn. Mười năm là 520 cuốn sách và một cuộc đời rất khác.
Chúng ta sẽ bỏ qua những băn khoăn kiểu: Đọc nhanh, nhiều nhưng không đọng lại được gì thì sao? Đọc ít, chậm nhưng sẽ ghi nhớ và tư duy được sâu hơn sẽ tốt hơn chứ? Đọc bao nhiêu không quan trọng, quan trọng là ứng dụng được gì?…
Sở dĩ mình không bàn tới các câu hỏi trên ở đây vì một số lý do:
Đọc nhanh hay chậm là do tốc độ của mỗi người, đọc càng nhiều tốc độ càng tăng, tức là đọc nhanh là kỹ năng chứ không phải mặc định nhanh là ẩu, chậm là chắc;
Những người băn khoăn “đọc nhiều nhưng không đọng lại gì”, “đọc nhưng không áp dụng được thì đọc làm gì”… mình thấy hầu hết là người không đọc sách. Những người đọc nhiều mà mình biết không có ai có băn khoăn này, họ chỉ đơn giản là ngày nào cũng đọc, mê mải đọc.
Có rất nhiều thứ cần số lượng trước rồi mới có chất lượng, đọc sách là một trong số đó. Nếu cả năm chỉ đọc một cuốn sách, dù bạn chọn lọc kỹ tới đâu cũng hiếm khi cuốn sách đó có thể mang lại thay đổi gì tích cực. Ngược lại, nếu một năm bạn đọc một trăm cuốn sách, tư duy và hiểu biết của bạn chắc chắn thay đổi rất nhiều, dù có thể bạn không xác định được cụ thể cuốn sách nào đã làm mình biến đổi nhiều nhất.
Bản thân mình thường rơi vào trạng thái: Có quá nhiều sách muốn đọc, đọc một cuốn lại thấy nảy ra thêm vài cuốn muốn nghiên cứu tiếp. Do đó trong bài viết này mình muốn bàn luận về một số bí quyết, thói quen, và các “mẹo” để đọc được nhiều sách hơn.
1. Cần ưu tiên cho sách, thay vì các kênh thông tin
Những gì chúng ta đọc, nghe, xem đều gọi là dữ liệu. Nhưng các kênh báo chí, tin ngắn trên mạng xã hội là THÔNG TIN. Ngược lại, các bài blog, video Youtube nội dung sâu có lượng thông tin ít hơn, thiên về đúc kết tri thức. Đặc biệt, sách chính là loại hình “đầu vào” chất lượng nhất.
Một dòng trạng thái trên mạng xã hội chỉ tốn năm phút, thậm chí một phút để viết. Không ai kiểm chứng tính đúng đắn. Một bài báo trên Internet có thể được đầu tư chất xám để phân tích về một vấn đề sâu sắc, nhưng phần nhiều lại chỉ là các tin tức giật gân và nhanh chóng lỗi thời chỉ sau vài ngày.
Ngược lại, mỗi cuốn sách thường được đúc kết từ nhiều năm nghiên cứu, thực hành của tác giả. Nội dung của sách rất sâu sắc, bàn kỹ về một vấn đề, được kiểm duyệt qua nhiều bước mới xuất bản.
Nếu bạn có băn khoăn, thắc mắc về điều gì đó, dù bạn đọc bao nhiêu dòng trạng thái trên mạng xã hội, bao nhiêu bài báo cũng khó hiểu thấu được đủ sâu để trở thành trí thức của mình và bắt đầu hành động. Nhưng có thể chỉ với một hoặc một vài cuốn sách của những chuyên gia trong lĩnh vực đó, bạn đã trang bị cho mình những hiểu biết cốt lõi nhất để chuyển hóa thành tư duy, hành động, hoặc biết hướng đúng đắn để tìm hiểu nhiều hơn nữa.
Tóm lại, thời gian của chúng ta có hạn, nhất là khi phải dành phần lớn cho gia đình, công việc và những nhu cầu cá nhân khác. Những khung thời gian hiếm hoi có được, thay vì danh để lướt từ mạng xã hội này sang mạng xã hội khác, đọc các thông tin có vẻ hay ho thú vị nhưng phần lớn là “tin rác”, thông tin chứ không phải tri thức, nếu dành để đọc sách chúng ta sẽ thu nhặt được rất nhiều kiến thức.
Chỉ có như vậy, thời gian mới thực sự là thời gian, là tài nguyên quý giá nhất chúng ta có.
2. Kết hợp sách giấy, sách điện tử, sách nói
Trước đây mình khá “bảo thủ” về lựa chọn loại hình sách. Mình trung thành với sách giấy vì cảm giác dễ dàng khi lật qua lật lại, niềm vui khi có một cuốn sách mới, nhiều cảm hứng đọc, thuận tiện để ghi chú.
Những điều này vẫn đúng ở hiện tại. Tuy nhiên, không phải lúc nào mình cũng có thể mở ra một cuốn sách giấy và đọc. Nếu chỉ đọc sách giấy, mình sẽ không tận dụng được những khoảng thời gian di chuyển, ngồi trên xe bus, chờ đợi ở đâu đó hoặc đang làm việc nhà.
Sau này, khi quyết tâm thử nghiệm, “mở lòng” với hình thức sách điện tử và sách nói, mình dần quen và phải thừa nhận rằng chúng giúp mình tận dụng thời gian tốt hơn nhiều.
Hiện tại, mình kết hợp cả ba hình thức: Sách giấy, sách điện tử (đọc trên kindle, điện thoại, máy tính), và sách nói. Lợi ích quan trọng nhất của việc kết hợp này là giúp mình luôn có việc để làm, đọc sách hoặc nghe sách bất cứ khi nào có thời gian rảnh thay vì vô thức lướt điện thoại.
Mở điện thoại lướt lướt sẽ rất nhanh trôi qua một tiếng, thậm chí nhiều tiếng đồng hồ mà chúng ta thậm chí không cảm nhận được thời gian trôi đi. Thời gian đó để dành cho vài chục trang sách chắc chắn hữu ích hơn nhiều. Mình chưa biết sẽ học được điều gì từ những trang sách ấy, nhưng ít nhất hành động này sẽ giúp mình không sa đà vào thông tin và nội dung ngắn trên Internet, ít bị phân tâm hoặc căng thẳng hơn, và nuôi dưỡng thói quen đọc sách.
3. Có định mức tối thiểu đọc sách mỗi ngày
Kỳ vọng quá lớn dẫn tới… không làm gì cả. Đây là vấn đề chúng mình thường vướng phải đối với việc đọc sách. Ví dụ: Đặt ra mục tiêu mỗi ngày đọc sách một giờ. Nhưng hôm đó có công việc đột xuất nên tối muộn mới xong, nhìn đồng hồ thấy chỉ còn mười phút là tới giờ đi ngủ. Bạn có thể tự nhủ: mười phút bõ bèn gì, đọc được mấy trang sách đâu, thôi… bỏ qua.
Chúng ta cứ nghĩ mười phút, mười lăm phút không đáng để mất công mở ra một cuốn sách. Nhưng chỉ trong khoảng thời gian ngắn ngủi đó, bạn đã có thể đọc được ba trang, năm trang, thậm chí vì bị cuốn hút vào nội dung mà đọc tới cả chục trang. Dù chỉ vài lần tranh thủ đọc như vậy, bạn cũng có thể “ngốn” xong một cuốn sách rồi.
Hơn nữa, việc đặt ra định mức tối thiểu để đọc sách mỗi ngày ở khoảng rất dễ thực hiện như mười phút, mười lăm phút sẽ giúp bạn “vượt lười”. Nghĩ tới mở sách đọc cả tiếng đồng hồ, hết vài trăm trang có thể khiến chúng ta nản lòng và trì hoãn việc bắt đầu. Nhưng nếu nghĩ: mỗi ngày chỉ cần đảm bảo có đọc sách trong mười lăm phút, chỉ vậy thôi lại quá đơn giản. Vượt qua được sự trì hoãn đó, bạn có thể chỉ đọc đúng mười lăm phút là cất sách, nhưng biết đâu đấy, bạn lại đọc tới vài tiếng luôn thì sao?
Hãy đặt ra một định mức tối thiểu thật dễ thực hiện và kiên trì với nó. Yếu tố cản trở mạnh nhất với chúng ta là quán tính. Một khi đã thắng quán tính rồi, phần việc còn lại sẽ không mấy khó khăn.
4. Luôn ghi chú và xem lại sách đã đọc
Một trong những lý do mình thích đọc sách giấy là vì có thể dễ áp dụng hình thức “đọc chủ động”, tức là liên tục gạch chân, ghi chú, viết lại suy nghĩ và ý tưởng của mình. Hiện tại trên kindle hoặc một số phần mềm đọc sách trên máy tính, điện thoại cũng hỗ trợ việc ghi chú này rồi.
Việc ghi chú này giúp chúng ta buộc phải tập trung vào những gì mình đang đọc, khiến não bộ phải tổng hợp, suy nghĩ thay vì bị động tiếp nhận thông tin. Hơn nữa, khi đọc sách, chúng ta thường có những ý tưởng đột ngột xuất hiện, nếu không ghi lại sẽ quên đi rất nhanh.
Một điểm mình rất thích khi ghi chú trong sách đó là sau này khi đọc lại lần thứ hai, thứ ba, mình dễ dàng thấy được tư duy và kinh nghiệm của mình đã thay đổi như thế nào, mình đã làm được những gì từ lần đọc trước, có điểm nào trong sách trước đây mình không để ý nhưng giờ lại thấy rất giá trị.
Mỗi lượt đọc lại sách, mình thường dùng bút có màu khác với lần trước để phân biệt. Điều này làm cho mình có cảm giác như mình đang ngắm nhìn một khung cảnh, khung cảnh vẫn vậy nhưng bản thân mình đã thay đổi rất nhiều.
5. Có “góc đọc sách” trong nhà
Nếu không có sự thoải mái, tâm lý của chúng ta thường đơn giản là kháng cự làm một điều gì đó, dù là đọc sách. Sự thoải mái dễ dàng nhất là tạo ra không gian quen thuộc để cứ mỗi khi bước vào không gian đó, chúng ta chủ động đặt mình vào trạng thái sẵn sàng đọc sách.
Đó có thể chỉ là một chiếc bàn làm việc gần cửa sổ với ánh đèn vàng ấm áp, một góc giường có chiếc gối dựa vào chăn mỏng, một chiếc ghế nhỏ ở ban công xung quanh là cây lá…
Một trong những nguyên nhân khiến người đọc không tìm thấy cảm hứng đọc, không phải vì không thích sách hay không tìm được cảm hứng mà do thiếu không gian quen thuộc dành cho việc đọc sách. Biết đâu đấy, chỉ một hành động nhỏ là sắp xếp góc riêng cho việc đọc sách có thể giúp bạn đưa bản thân “vào guồng” học hỏi, tích lũy tri thức và phát triển không ngừng?
—
Trên đây là năm cách mình đã thực hiện và thấy có ảnh hưởng lớn đến tốc độ đọc, cảm hứng đọc, và chất lượng đọc sách.
Đọc xong một cuốn sách, mười cuốn sách có lẽ chưa giúp chúng ta có biến chuyển gì. Nhưng mỗi năm đọc năm mươi, một trăm cuốn sách, cứ như vậy sau vài năm chắc chắn bạn sẽ ở vị trí khác rất nhiều so với hiện tại.
Sách là nguồn tài nguyên quý giá nhất, là cái giá rẻ nhất để học tập bất cứ điều gì và là con đường chắc chắn nhất để phát triển bản thân mỗi ngày dù bạn đang đứng ở đâu.
Cùng nhau, chúng mình sẽ đọc nhiều, đọc chăm, đọc tập trung nhé các bạn. Rồi tới một lúc nào đó, hẳn mỗi người đều sẽ cảm ơn bản thân mình của thật nhiều ngày kiên trì lật giở từng trang sách, từng dòng chữ. Ngày ấy, nhất định sẽ tới thôi.
Thân mến,
Tố Uyên.